Efekt cieplarniany, zmiany klimatyczne, kurczenie się zasobów surowcowych oraz wiele innych zjawisk powoduje, że coraz częściej myślimy o bardziej ekologicznym trybie życia. Przejawia się to zwiększonym zainteresowaniem energooszczędnymi sposobami mieszkania, w szczególności tzw. pasywnymi domami.
Pojęcie „dom pasywny” zdefiniowano w latach 80-tych, jako dom zużywający rocznie nie więcej niż 15 kWh na 1m2 powierzchni użytkowej. Oszczędność energii ma się w nim odbywać przy zachowaniu komfortu cieplnego mieszkańców. W domu pasywnym nie stosuje się standardowych sposobów ogrzewania opartych na spalaniu nieodnawialnych surowców, a ewentualne straty ciepła są uzupełniane między innymi poprzez energię słoneczną, działające w domu urządzenia czy też ciepło wytwarzane przez jego mieszkańców. Właściwa temperatura jest zapewniana poprzez niskotemperaturowe, jednorazowe podgrzewanie wentylującego powietrza.
Koncepcja domu pasywnego opiera się na dwóch podstawowych elementach:
1. zapobieganiu utratom ciepła,
2. pozyskiwaniu energii z odnawialnych źródeł (np. słońce).
Zapobieganie utratom ciepła odbywa się za sprawą zwiększonej szczelności budynku, w tym doskonale izolowane ściany i okna, ich konstrukcję oraz umiejscowienie, jak również przez specjalny system wentylacji. Natomiast pozyskiwanie energii z odnawialnych źródeł najczęściej możliwe poprzez zastosowanie odpowiednich urządzeń: kolektorów lub baterii słonecznych, turbin wiatrowych oraz kotłów na biomasę.
Należy pamiętać, iż równie istotne dla uzyskania parametrów definiujących dom pasywny jest takie usytuowanie bryły domu, aby pomieszczenia wymagające największego ogrzania znajdowały się od południowej strony budynku.
Spełnienie wszystkich wymienionych wyżej wymogów zwykle nie jest ani łatwe ani tanie, jednak dzięki temu oszczędności energii są znaczące (w domu pasywnym zużywa się średnio 4-5 razy mniej energii niż w „tradycyjnych” domach), a to przekłada się na konkretne i wymierne korzyści ekonomiczne.
Niestety, mimo iż świadomość społeczeństwa odnośnie ochrony środowiska nieustannie wzrasta, niewiele osób zdaje sobie sprawę, ile energii corocznie zużywa ich mieszkanie albo dom. Z tego też względu w krajach Unii Europejskiej (w tym również w Polsce) wprowadzono obowiązek sporządzania świadectw charakterystyki energetycznej budynków i lokali. Ich głównym celem jest informowanie o energochłonności danej nieruchomości.
Połączenie rosnącej świadomości społeczeństwa z informacją o energochłonności danej nieruchomości oraz koncepcją „domu pasywnego” pozwalającą znacząco ograniczyć zużycie energii, będzie skutkować zwiększonym wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii, a w konsekwencji ograniczeniem zużycia energii ze źródeł nieodnawialnych.